جزئیات ورود دو فروند ایرباس به ناوگان ایران - شرط فرود اولین ایرباس نو

پرونده نوسازی ناوگان هوایی ایران با مانع تراشی‌هایی که هر روز در این مسیر ایجاد می‌شود پیچیده شده است. این بار هم مجلس نمایندگان آمریکا دست‌انداز جدیدی درخصوص تامین مالی خرید هواپیماهای جدید به ایران ایجاد کرده‌اند. مجلس نمایندگان آمریکا روز پنج شنبه طرحی را به تصویب رساند که به موجب آن، تامین مالی فروش هواپیماهای مسافربری به ایران ازسوی بانک‌های آمریکایی ممنوع می‌شود. رویترز در گزارش خود عنوان کرده که تصویب این طرح در راستای تلاش‌ها برای متوقف ساختن روند فروش هواپیما به ایران از سوی دو شرکت «بوئینگ» و «ایرباس» صورت گرفته است. پیش از این، دولت «باراک اوباما» با فروش هواپیما به ایران از سوی دو شرکت فوق‌ موافقت کرده بود.

در شرایط پسابرجام خرید دو فروند ایرباس 321 مدل 2006 توسط یک ایرلاین داخلی در حالی بدون سر و صدا انجام شد که هنوز تلاش شرکت‌های دولتی برای خرید هواپیمای نو ادامه دارد. چند روزی است که شرکت کیش ایر دو فروند هواپیمای مسافربری ایرباس 321 خریداری کرده و این هواپیماها هم اکنون با روزانه 6 نشست و برخاست از دو مبدا کیش و مشهد به مقصد نجف در حال سرویس‌دهی به زائران اربعین حسینی هستند. محمدتقی جدیدی، مدیرعامل کیش ایر گفت: سرانجام پس از 6 ماه تلاش در شرایطی که با توجه به تحریم و موانعی که آمریکایی‌ها ایجاد می‌کردند توانستیم دو فروند هواپیمای ایرباس 321 مدل دسامبر 2006 خریداری کنیم. هم اکنون روزانه 6 سورتی (نشست و برخاست) توسط دو ایرباس خریداری شده صورت می‌گیرد. قرار است تا آخر سال 1395 سه فروند هواپیمای دیگر خریداری کنیم و سال آینده این تعداد را به 10 فروند برسانیم.

وی درباره قیمت و نحوه پرداخت مبلغ هواپیماها گفت: بخشی از مبلغ به‌صورت نقد و بخش دیگر اقساطی پرداخت می‌شود. هر خریدی که می‌خواهد انجام شود به‌خصوص هواپیما باید با توجه به مشخصات آن کارشناسی روی مبلغ انجام شود و معمولا خرید نهایی بین 10 تا 15 درصد بالاتر از مبلغ کارشناسی صورت می‌گیرد. ولی ما توانستیم هواپیماها را 3 تا 4 میلیون دلار پایین‌تر از رقم کارشناسی که در انگلیس انجام شد، خریداری کنیم. مضافا اینکه آنها قیمت را به‌صورت نقد برای ما کارشناسی کردند ولی ما هواپیما را با اقساط دو ساله خریدیم. وی گفت: شرکت‌های دولتی در حال مذاکره با ایرباس و بوئینگ برای خرید هواپیما هستند اما تا زمانی که مجوز لازم براساس آیتم‌های اوفک را نگیرند نمی‌توانند آنها را وارد کنند. با این حال راه‌های فرعی هم در این مسیر وجود دارد که ما راه فرعی را انتخاب کردیم.

تامین مالی فروش هواپیماهای جدید به ایران درحالی زیر ذره‌بین مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته که پیش از این، چند بار از سوی مقامات ایرانی اعلام شده بود که برای تامین مالی مشکلی وجود ندارد. حتی در ابتدای امر نیز فرمولی برای تامین مالی قرارداد ایرباس تعیین شده بود که براساس آن عباس آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی اعلام کرده بود که فرمول مالی خرید هواپیما از ایرباس به‌صورت اجاره به شرط تملیک است. براساس این مدل پرداخت، 85 درصد مبلغ این هواپیماها از سوی فروشنده تامین می‌شود و این هواپیماها به‌صورت اجاره در اختیار ایران قرار می‌گیرد. 15 درصد مابقی از پول هواپیما نیز به‌تدریج از سوی ایران پرداخت می‌شود.

ایران ایر با امضای تفاهم نامه خرید هواپیما از ایرباس، نوسازی ناوگان هوایی ایران را کلید زد. هرچند روند نهایی شدن این قراردادها طولانی‌تر از آنچه مقامات ایرانی وعده داده بودند، شده است، اما چندی پیش مسوول تیم مذاکره‌کننده با دو غول هواپیماسازی جهان اعلام کرد که بعد از چند ماه مذاکره و بررسی‌های تخصصی، امضای قرارداد خرید هواپیما از ایرباس به مرحله آخر رسیده و به‌زودی متن توافق‌شده امضا می‌شود. اصغر فخریه کاشان همچنین از ورود اولین سری هواپیماهای نو در ماه مارس 2017 نیز خبر داده بود. حال اما در جدیدترین اخبار منتشر شده، یکی از مقامات شرکت ایرباس در حاشیه اجلاس بانکداری ایران و اروپا در فرانکفورت، صحبت از پرداخت نقدی خرید هواپیما را به میان آورده است. از این مقام مسوول در شرکت ایرباس، درخصوص تاخیر در روند نهایی شدن قرارداد فروش هواپیما به ایران سوال شده و وی در پاسخ، به دو مانع اشاره کرده و گفته است: مجوزهای مربوط به صادرات را باید وزارت خزانه‌داری آمریکا صادر کند. ایرباس اوایل سال جاری میلادی درخواست این مجوزها را به این وزارت‌خانه آمریکا ارائه داده است. بر همین اساس اولین مجوز از سوی این وزارتخانه، سپتامبر امسال برای فروش 17 فروند هواپیما به ایران صادر شد. در حال حاضر نیز منتظر مجوز دوم هستیم. روند کار این‌گونه است و نمی‌توانیم بدون این مجوز، قرارداد خود با ایران را به ثمر برسانیم.

این مقام مسوول در شرکت ایرباس مانع دوم را محافظه‌کاری ایرانی‌ها در انعقاد قرارداد و نهایی شدن آن دانسته و عنوان کرده است: ایران ایر بعد از سال‌ها تحریم برای انعقاد و بحث راجع به قرارداد، آن‌طور که باید، آمادگی ندارد. ما برای توضیح مفاد قرارداد به ایران، وقت زیادی صرف کردیم تا بتوانیم ثابت کنیم آنچه در این قرارداد آورده شده است، با محتویات سایر قراردادهای ایرباس فرقی ندارد. بنابراین امضای قرارداد، زمانبر است. ایران ایر احتیاط زیادی به خرج می‌دهد. از وی درخصوص آخرین وضعیت تحویل هواپیماهای ایرباس به ایران سوال شده که در پاسخ اظهار کرده است: ما تا پایان سال جاری میلادی آماده تحویل یک فروند هواپیمای ایرباس 321 باریک پیکر به ایران هستیم، البته به شرط امضای قرارداد نهایی فروش. آنچه در صحبت‌های وی جالب به نظر می‌رسد، تاکید بر کمبود وقت برای تحویل هواپیما به ایران است. وی گفته است: برای تحویل هواپیما به ایران زمان زیادی نداریم. ایرباس می‌تواند قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، 4 فروند هواپیمای پهن‌پیکر دیگر را نیز به ایران ایر تحویل دهد. اما تحویل این هواپیماها منوط به تامین مالی آنها است. باید مشخص شود چه کسی قرار است پول این هواپیماها را بپردازد و چه مجوزی می‌تواند از وزارت خزانه‌داری آمریکا بگیرد.

برخی کارشناسان اعتقاد دارند تاخیر در نهایی شدن قرارداد ایرباس و ایران ایر، موجب شده روند ورود هواپیما به ایران نیز مطابق برنامه پیش نرود. حال ایرباس قصد دارد با تحویل حداقل یک فروند هواپیما تا پایان سال 2016، تا حدی بر مدار وعده‌های داده شده حرکت کند. از سویی با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران، این احتمال وجود دارد که تیم مذاکره‌کننده با هواپیماسازان، دستخوش تغییرات شود. از این‌رو احتمال تغییر سیاست‌ها نیز وجود دارد. بنابراین دولت روحانی از یکسو و ایرباس از سوی دیگر در تلاشند که هر چه سریع‌تر بخشی از قرارداد را اجرایی کنند. به هرحال برخی اعتقاد دارند تا پایان سال جاری میلادی اولین سری هواپیماهای جدید به ایران می‌آید و برخی دیگر می‌گویند امکان دارد این موضوع به سال 2017 موکول شود. این مقام مسوول در شرکت ایرباس، در مورد نحوه تامین مالی فروش هواپیماها به نکته‌ای اشاره کرده که پیش از این عنوان نشده بود. وی اظهار کرده است: ترجیح می‌دهیم برای 5 فروند هواپیمایی که اشاره کردم، از ایران ایر پول نقد دریافت کنیم. اما باید واقعیت‌ها را در نظر داشته باشیم. با توجه به اینکه ممکن است وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز تامین مالی این هواپیماها را قبول کند، تنها فروش هواپیمای اول به‌صورت نقدی خواهد بود و سایر هواپیماها می‌تواند به طرق دیگر تامین مالی شود. بنابراین همه چیز به وزارت خزانه‌داری آمریکا بستگی دارد. چراکه تامین مالی، دارای اهمیت کلیدی در این قرارداد است. به نظر می‌رسد ایران قصد دارد برای این هواپیماها، امکانات و خلبان تهیه کند. اما ایرباس بدون دریافت وجه، هواپیما تحویل نمی‌دهد. از سویی نیز تصور نمی‌کنیم ایران ایر بتواند پول هر 5 هواپیما را به‌صورت نقدی پرداخت کند. مدیرعامل شرکت مادرتخصصی قطعات هوایی ایران نیز از ورود یک فروند ایرباس 321 از 17 فروند دارای مجوز اوفک تا پایان دسامبر 2016 (دی‌ماه 95) خبر داد. سیدجواد هاشمی‌تهرانی با اشاره به زمان ورود علامت ثبتی تا قبل از پایان سال 2016 میلادی به کشور تصریح کرد: تست این هواپیما در مراحل نهایی قرار دارد و به زودی به ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) ملحق خواهد شد.